Οδική Ασφάλεια και σύγχρονη τεχνολογία
Αλληλεπίδραση μεταξύ της οδικής ασφάλειας και της τεχνολογίας οχημάτων
Από το 2009 και εφεξής, τα τροχαία ατυχήματα δεν αποτελούν πλέον την κύρια αιτία θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 4 . Ο αριθμός των νεκρών από τροχαία ατυχήματα στην ΕΕ μειώθηκε σημαντικά κατά τα τελευταία 13 έτη, με μείωση, συγκεκριμένα, του εν λόγω αριθμού κατά 53 % περίπου, από τους 54 300 νεκρούς το 2001 στους 25 900 νεκρούς το 2014 5 . Ωστόσο, τα τροχαία ατυχήματα εξακολουθούν να πλήττουν εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες και να προκαλούν τεράστιο οικονομικό κόστος κάθε έτος. Ως εκ τούτου, το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας παραμένει οξύ. Επιπλέον, μολονότι έχουν παρατηρηθεί μεγάλες ετήσιες μειώσεις, οι αριθμοί των θανάτων φαίνεται να παρουσιάζουν στασιμότητα από το 2013 και εφεξής. Μάλιστα, αρκετά κράτη μέλη αναφέρουν ότι ο αριθμός των θυμάτων παρουσιάζει εκ νέου αυξητική τάση 6 .
Για να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος της ΕΕ για μείωση στο μισό του αριθμού των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, από περίπου 31 000 το 2010 σε 15 000 το 20206, όπως αναφέρεται στις πολιτικές κατευθύνσεις για την οδική ασφάλεια 2011-2020 7 , απαιτείται να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες, καθώς φαίνεται πολύ πιθανό να μην επιτευχθεί ο εν λόγω στόχος.
Κατά μέσο όρο, η πλειονότητα των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, και συγκεκριμένα το 55 % αυτών, οφείλεται σε ατυχήματα σε μη αστικές οδούς, το 38 % των εν λόγω θανάτων οφείλεται σε ατυχήματα σε αστικές περιοχές, ενώ μόνο το 7 % αυτών οφείλεται σε ατυχήματα σε αυτοκινητοδρόμους. Οι πεζοί και οι ποδηλάτες αντιπροσωπεύουν συνολικά το 30 % των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, αλλά το 43 % σχεδόν των θανάτων από ατυχήματα σε αστικές περιοχές 8 . Οι αριθμοί αυτοί παρέχουν μια γενική ένδειξη των τομέων για βελτίωση στους οποίους θα μπορούσε να στοχεύσει η αναθεώρηση των κανονισμών για τη γενική ασφάλεια και την προστασία των πεζών.
Εμπειρογνώμονες ανέφεραν ότι στο 95 % περίπου των τροχαίων ατυχημάτων υπεισέρχεται σε κάποιο επίπεδο ανθρώπινο σφάλμα, ενώ εκτιμάται ότι το 75 % των τροχαίων ατυχημάτων οφείλεται αποκλειστικά σε ανθρώπινο σφάλμα 9 . Έρευνες έχουν καταδείξει ότι, μεταξύ των κύριων αιτιών ατυχημάτων που οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα, η υπερβολική ταχύτητα, η διάσπαση της προσοχής και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ αποτελούν ορισμένες από τις πλέον σημαντικές πτυχές. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής «CARS 2020: σχέδιο δράσης για μια ανταγωνιστική και βιώσιμη αυτοκινητοβιομηχανία στην Ευρώπη» 10 και το σχέδιο δράσης που περιγράφεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Προς ένα ευρωπαϊκό χώρο οδικής ασφάλειας: πολιτικές κατευθύνσεις για την οδική ασφάλεια 2011-2020» 11 , για την οδική ασφάλεια απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και η ασφάλεια του οχημάτων αποτελεί έναν μόνο από σειρά παραγόντων που καθορίζουν το αποτέλεσμα. Για να είναι αποτελεσματική, η πολιτική για την οδική ασφάλεια στο σύνολό της πρέπει να λαμβάνει υπόψη το πλήρες φάσμα των εν λόγω παραγόντων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η οδηγική συμπεριφορά και οι οδικές υποδομές, και να παρακολουθεί στενά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.
Ωστόσο, δεδομένης της σημασίας που έχουν οι απαιτήσεις ασφάλειας των οχημάτων μεταξύ των εν λόγω παραγόντων, και σε εκπλήρωση των υποχρεώσεών της υποβολής εκθέσεων βάσει των κανονισμού για τη γενική ασφάλεια και του κανονισμού για την προστασία των πεζών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τη συζήτηση για τις προτεραιότητες για παρέμβαση στον τομέα αυτόν και για τη λήψη τεκμηριωμένων μέτρων που επιτυγχάνουν μέγιστο θετικό αντίκτυπο συνολικά.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στους ανεπαρκώς προστατευόμενους χρήστες των οδών, καθώς και στους επιβαίνοντες σε οχήματα που παρουσιάζουν εγγενή ευπάθεια λόγω της ηλικίας τους, δηλαδή τους ηλικιωμένους 12 και τα παιδιά μικρής ηλικίας 13 . Προσοχή θα πρέπει επίσης να δοθεί στην αξιολόγηση των τεχνολογιών που εκμεταλλεύονται τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του οδηγού, του οχήματος και του περιβάλλοντος οδήγησης, όπως τα ευφυή συστήματα μεταφορών (ITS), οι οποίες, με τον τρόπο αυτόν, ενισχύουν τις τάσεις ψηφιοποίησης στην ΕΕ, σε αρμονία με τη στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά.
Τι προκλήσεις επιφέρει η αυτόνομη οδήγηση στην ΕΕ;
Οδική ασφάλεια: εφόσον τα μη επανδρωμένα οχήματα πρέπει να χρησιμοποιούν τους ίδιους δρόμους που χρησιμοποιούν τα μη αυτόνομα οχήματα, οι πεζοί και οι ποδηλάτες, είναι αναγκαία η επιβολή κατάλληλων μέτρων ασφαλείας και η εναρμόνιση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας σε επίπεδο ΕΕ.
Ζητήματα ευθύνης: η μεταβίβαση των καθηκόντων οδήγησης από τους οδηγούς σε αυτόνομες τεχνολογίες απαιτεί την προσαρμογή των ευρωπαϊκών νομοθετικών διατάξεων περί ευθύνης που καθορίζουν, μεταξύ άλλων, ποιος είναι υπεύθυνος σε περίπτωση ατυχήματος: ο οδηγός ή ο κατασκευαστής;
Επεξεργασία δεδομένων: οι κανόνες προστασίας δεομένων της ΕΕ ισχύουν και για τον κλάδο αυτοματοποίησης, παρότι δεν έχουν ακόμα ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα για την εγγύηση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και την προστασία των αυτόνομων οχημάτων έναντι κυβερνοεπιθέσεων.
Ηθικά ζητήματα: τα αυτόνομα οχήματα πρέπει να σεβαστούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ελευθερία επιλογής. Η διαδικασία σύνταξης των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται σε εξέλιξη, ενδέχεται όμως να χρειαστούν ειδικές προδιαγραφές.
Υποδομές: είναι απαραίτητες οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία προκειμένου να αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνολογία και υποδομή.
Την ώρα που η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, η ΕΕ εργάζεται προκειμένου να διασφαλίσει κοινούς κανόνες.
Ακολουθώντας την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “Οδεύοντας προς την αυτοματοποιημένη κινητικότητα: Μια στρατηγική της ΕΕ για την κινητικότητα του μέλλοντος”, ο ευρωβουλευτής Βιμ Βαν ντε Καμπ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Ολλανδία) συνέταξε έκθεση µε δική του πρωτοβουλία σχετικά µε την αυτόνομη οδήγηση, η οποία τίθεται σε κοινοβουλευτική ψηφοφορία τη Τρίτη 15 Ιανουαρίου 2018.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι:
- Η νομοθεσία και οι πολιτικές της ΕΕ που αφορούν τη συνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη κινητικότητα πρέπει να καλύπτουν κάθε τρόπο μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, των πλοίων εσωτερικής ναυσιπλοΐας, των ελαφρών σιδηροδρομικών συστημάτων αλλά και των τηλεκατευθυνόμενων ελικοπτέρων που μεταφέρουν αγαθά.
- Οι προσπάθειες τυποποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο χρειάζονται περαιτέρω συντονισμό για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της διαλειτουργικότητας των οχημάτων πέρα από τα σύνορα.
- Τα συστήματα καταγραφής δεδομένων πρέπει να είναι υποχρεωτικά στα αυτόνομα οχήματα για τη βελτίωση της ποιότητας των διερευνήσεων ατυχημάτων και την αντιμετώπιση ζητημάτων ανάληψης ευθύνης.
- Είναι αναγκαία η ταχεία θέσπιση κατάλληλων κανόνων δεοντολογίας και προστασίας δεδομένων στον κλάδο της αυτοματοποίησης προκειμένου, μεταξύ άλλων, να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων πολιτών απέναντι στα μη επανδρωμένα οχήματα.
- Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη αυτόνομων οχημάτων που να επιτρέπουν την πρόσβαση σε άτομα με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα.
Επίπεδα αυτοματισμού και χρονοδιάγραμμα
Τα αυτοματοποιημένα αυτοκίνητα είναι εξοπλισμένα με αισθητήρες, ενσωματωμένες κάμερες, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, συστήματα GPS υψηλής ευκρίνειας, δορυφορικούς δέκτες και ραντάρ μικρής εμβέλειας.
Τα συστήματα υποβοήθησης οδηγού (επίπεδα αυτοματισμού 1 και 2) αποτελούν ήδη πραγματικότητα στην ευρωπαϊκή αγορά. Τα αυτόνομα οχήματα (επίπεδα 3 και 4) βρίσκονται, προς το παρόν, σε δοκιμαστικό στάδιο και προβλέπεται να κάνουν την εμφάνισή τους στην αγορά μεταξύ του 2020 και του 2030, ενώ τα πλήρως αυτοματοποιημένα οχήματα (επίπεδο 5) αναμένονται για μετά το 2030. Η πλήρης συνδεσιμότητα όλων των νέων οχημάτων αναμένεται να επιτευχθεί έως το 2022.
-
Τα αυτοματοποιημένα οχήματα χρησιμοποιούν τεχνολογικά συστήματα υποβοήθησης οδηγού ώστε όλες οι λειτουργίες οδήγησης να μεταβιβαστούν σε αυτοματοποιημένο σύστημα
-
Τα μη επανδρωμένα οχήματα συνιστούν αυτόνομα οχήματα επιπέδου 3,4 ή 5
-
Τα συνδεδεμένα οχήματα είναι εξοπλισμένα με συσκευές που επιτρέπουν την επικοινωνία με άλλα οχήματα ή με τους διάφορους διαχειριστές υποδομής μέσω διαδικτύου
-
Οι τεχνολογίες αυτοματοποίησης και συνδεσιμότητας είναι συμπληρωματικές και όλα τα αυτοματοποιημένα οχήματα ενδέχεται να είναι συνδεδεμένα στο κοντινό μέλλον
Αυτόνομα αυτοκίνητα στην ΕΕ – από επιστημονική φαντασία… σε απτή πραγματικότητα
Χάρη στις πιο πρόσφατες εξελίξεις της ψηφιακής τεχνολογίας, όπως είναι η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και οι υπολογιστές υψηλών επιδόσεων, τα αυτόνομα αυτοκίνητα που κάποτε βλέπαμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας δεν θα αργήσουν να γίνουν πραγματικότητα.
Ποια είναι τα οφέλη των αυτόνομων οχημάτων για τους πολίτες;
Στο 95 % περίπου των τροχαίων ατυχημάτων στην ΕΕ υπεισέρχεται σε κάποιο επίπεδο ανθρώπινο σφάλμα, κοστίζοντας τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο. Η έλευση μη επανδρωμένων αυτοκίνητων και φορτηγών μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των ατυχημάτων και να βελτιώσουν την οδική ασφάλεια. Οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν επίσης να περιορίσουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τις εκπομπές αεριών του θερμοκηπίου και ατμοσφαιρικών ρύπων, αλλά και να αυξήσουν την πρόσβαση στην κινητικότητα για άτομα που δεν μπορούν να οδηγήσουν, για παράδειγμα, τους ηλικιωμένους και τα άτομα με κινητικές δυσκολίες.
Επιπλέον, η αγορά των αυτόνομων οχημάτων αναμένεται να αυξηθεί θεαματικά, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και αποκομίζοντας κέρδη 620 δις ευρώ για την αυτοκινητοβιομηχανία της ΕΕ μέχρι το 2025 και 180 δις ευρώ για τον κλάδο της ηλεκτρονικής.
Πηγή: europarl.europa.eu