25 Jun 2017/in NEA /by Σχολές Οδηγών ΖΩΓΡΑΦΟΣ“… Υπάρχουν ψέματα, υπάρχουν μεγάλα ψέματα, υπάρχουν και οι στατιστικές. Οι τελευταίες είναι πιο επικίνδυνες, επειδή φέρουν τον μανδύα της επιστημοσύνης, είναι δηλαδή μασκαρεμένες αλήθειες!…” 
Προβληματίζομαι και νιώθω αμηχανία από τον λαϊκισμό, τους μύθους, την παραπληροφόρηση, και την έλλειψη ουσιαστικής γνώσης, σε σχέση με την σύγχρονη κινητικότητα και την οδηγητική μας συμπεριφορά. Ένα θέμα που τόσο εντυπωσιακά έχει τραγικές επιπτώσεις στις ζωές μας και την κοινωνία!
Διαβάζοντας αυτοχριζόμενους ειδικούς(;) και παρακολουθώντας αναλύσεις (ελέω ΜΜΕ) από “σώγραμπους στην ΚτΚ”, ζαλίζομαι και τρομάζω στο γεγονός ότι είμαστε παγκοσμίως, οι χειρότεροι οδηγοί.
Υπάρχει, όμως, ένα ποιο τρομακτικό όπλο από το ψέμα που επιβάλλει η τηλεθέαση, ο λαϊκισμός, η αδράνεια και η συνήθεια. Η Αλήθεια!
Διανύουμε σήμερα τον 248ο χρόνο αυτοκίνησης και η συσσώρευση οχημάτων στους ήδη παρωχημένους δρόμους, συνεχίζεται με αυξανόμενο ρυθμό. Με βάση τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία της μονομερούς ανάπτυξης, εκτιμάται ότι μέχρι το 2050 θα υπάρχουν 2,5 δισεκατομμύρια αυτοκίνητα στον κόσμο, δηλαδή 150 τοις εκατό αύξηση σε σχέση με το ένα δισεκατομμύριο που υπάρχει στους δρόμους σήμερα. Με τις εκπομπές CO2 να υπολογίζονται σήμερα σε 600 εκατομμύρια τόνους σε παγκόσμια κλίμακα, με το αυτοκίνητο να απαιτεί όλο και περισσότερο χώρο ο οποίος όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά είναι απαιτητός από τους πεζούς και τους ποδηλάτες.
Γίνεται αντιληπτό ότι οι μεταφορές και η κινητικότητα θα έχουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μελλοντικού τοπίου στις μεγαλουπόλεις αλλά και τα ημιαστικά κέντρα.
Σήμερα η κοινωνία απαιτεί λύσεις για τις μεγαλύτερες παγκόσμιες προκλήσεις οι οποίες ξεκινάνε από τους ενεργειακούς πόρους, την ποιότητα του αέρα στις πόλεις και την κλιματική αλλαγή, μέχρι και διαχρονικά προβλήματα όπως, τα Συστήματα Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, την σύγχρονη οδήγηση με τα αυτοκίνητα του μέλλοντος, την οδική ασφάλεια και τις σύγχρονες υποδομές υποστήριξης. Η παραχώρηση του δημόσιου χώρου (δρόμων) στους πολίτες χρήστες, αποτελεί κεφαλαιώδες πολιτικό ζήτημα και στοίχημα για το μέλλον.
Σήμερα από τους Ελληνικούς δρόμους έχουμε αποκλείσει όλους τους ευάλωτους χρήστες και πρωτίστως τα παιδιά. Δηλαδή έχουμε εξορίσει την διαφορετικότητα, την ομορφιά και την ζωντάνια!
Αλήθεια! Πώς αυτοπροσδιορίζεται σήμερα ο δρόμος;
Κάθε τρία λεπτά ένα παιδί πεθαίνει στον δρόμο, ενώ χιλιάδες άλλα παιδιά τραυματίζονται σε καθημερινές οδικές συγκρούσεις! (WHO)
Ο Δρόμος όμως είναι δάσκαλος!
Ο Δρόμος είναι η ελευθερία, είναι η αναμονή, είναι η κίνηση είναι η διαδρομή. Γιατί το στερούμε από τα παιδιά μας; Γιατί τον φοβόμαστε και αυτή είναι μια τραγική αλήθεια.
Είναι κοινός τόπος η άποψη, ότι η οδική μας συμπεριφορά είναι ο καθρέφτης της νοοτροπίας, της παιδείας και του πολιτισμού μας.
Επομένως, η σύγχρονη κινητικότητα και οδική ασφάλεια είναι έγνοια όλων μας. Η διασφάλιση της ασφάλειας των μετακινήσεων σε όλη την χώρα, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για ψυχολόγους, ερευνητές συμπεριφοράς, περιβαλλοντολόγους, μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, οικονομολόγους, επιδημιολόγους, εκπαιδευτές, νομοθέτες, καθώς και για την ίδια την κοινωνία, την οποία αυτοί οι επαγγελματίες στοχεύουν να προστατεύσουν.
Δυστυχώς στις μέρες μας, η ευθύνη για τη διασφάλιση ενός ασφαλούς οδικού περιβάλλοντος για όλους τους χρήστες, παραμένει βαθιά ριζωμένη σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και αντιλήψεις, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς που έχουν την ευθύνη αυτή μέσα στο σύστημα, είτε δεν το αντιλαμβάνονται, είτε δεν το κατανοούν, είτε αρνούνται να το αποδεχτούν, είτε απλώς αδιαφορούν. Σε κανένα επίπεδο του συστήματος, δεν ευδοκιμεί η κουλτούρα της κινητικότητας.
Οι δρόμοι όμως φέρνουν σε επικοινωνία τους ανθρώπους, εκεί συνευρίσκονται και συνοδοιπορούν. Τα οχήματα θα έπρεπε να συμμετέχουν τόσο, όσο και για ό,τι εξυπηρετούν αυτήν την ιδέα τον άνθρωπο.
Η έλλειψη συγκεκριμένου Σχεδίου Δράσης, με την παραπάνω άποψη ως κυρίαρχη, προκαλεί σύγχυση ρόλων και αρμοδιοτήτων. Η αντιμετώπιση του προβλήματος έχει αφεθεί κατά κύριο λόγο σήμερα στην Αστυνομία, η οποία δρα περισσότερο κατασταλτικά και λιγότερο προληπτικά. Η πόροι δεν χρησιμοποιούνται ορθολογικά βάσει μελετών και ερευνών, αλλά αποσπασματικά και σπασμωδικά βάσει της εμπειρίας που αποκτάται, δυστυχώς, μέσα από τα λάθη και τις παραλείψεις, και μετά από θλιβερά συμβάντα όπως αυτά που φιγουράρουν κατ’ επιλογή στα ΜΜΕ και τις στατιστικές του θανάτου.
Είναι σαφές πλέον, ότι η παραδοσιακή αυτή προσέγγιση απέτυχε παταγωδώς. Όχι μόνο πρέπει όλοι οι σχετικοί με το πρόβλημα κλάδοι να συνεργαστούν και να αποδεχτούν ο ένας την εξειδικευμένη εμπειρία του άλλου, αλλά απαιτείται και όλοι αυτοί να λογοδοτούν: ο ένας στον άλλον, ο καθένας προς το σύστημα και συνολικά όλοι προς την ίδια την κοινωνία.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος, της ανασφάλειας στους δρόμους, είναι μία και μοναδική: η άμεση συνεργασία μεταξύ όλων των πραγματικά εμπλεκομένων. Με δεδομένο ότι, η οδήγηση είναι η πλέον πολύπλοκη και επικίνδυνη πράξη που σε καθημερινή βάση εκτελείται από όλο και περισσότερο πλήθος ανθρώπων, το βάρος της ευθύνης πέφτει και στον καθένα από εμάς:
- τόσο για τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι θα εκπαιδεύουμε, θα εκπαιδευόμαστε, θα οδηγούμε και θα ανεχόμαστε,
- όσο και για τη στήριξη που θα παρέχουμε σε ένα σύστημα, που θα εμποδίζει όσους οδηγούν, είτε ακούσια είτε σκόπιμα, έξω από τα λογικά και θεσμοθετημένα όρια.
Ίσως να είναι μια πάλη που να μην καταφέρουμε ποτέ να την κερδίσουμε οριστικά. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά πράγματα που και μπορούμε και πρέπει να κάνουμε.
Η ασφαλής χρήση των οδικών δικτύων, προϋποθέτει την ισορροπία του συστήματος: “Οδηγός – Όχημα – Οδός – Κοινωνία”.
Την τελευταία δεκαετία δώσαμε υπερβολική έμφαση στα ενεργητικά και παθητικά μέτρα ασφάλειας των οχημάτων, υποτιμώντας την διάθεση των οδηγών να υιοθετήσουν ασφαλέστερες συνήθειες οδήγησης.
Σε ένα περιβάλλον Οδικής Ασφάλειας όμως, πρέπει να δίδεται βαρύτητα πρώτα και κύρια στην ευαισθητοποίηση του πολίτη και στην καλλιέργεια κυκλοφοριακής κουλτούρας, που:
- αρχίζει από την γυναίκα την έγκυο γυναίκα και ακολουθεί την πορεία της ζωής
- από το μαιευτήριο,
- συνεχίζεται στο σχολείο (από την προσχολική ηλικία) και συνυπάρχει σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία ως υποχρεωτικό μάθημα,
- προχωρά στην ποιοτικότερη εκπαίδευση και εξέταση των υποψηφίων οδηγών, με εφαρμογή σύγχρονων προτύπων και άξονα το δίπλωμα κινητικότητας, και
- συνεχίζεται και συνυπάρχει με την μορφή της κατάρτισης σε όλη την διάρκεια της ζωής του!
Τι όμως συμβαίνει σήμερα στους δρόμους και προς τι όλη αυτή η σπουδή;
Σε ένα όλο και ποιο ανταγωνιστικό οδικό περιβάλλον ο οδηγός καλείται να επιβιώσει στην κυριολεξία..!
Κάθε δύο χιλιόμετρα ο οδηγός:
- λαμβάνει 400 μηνύματα από το οδικό περιβάλλον, και
- παίρνει 40 αποφάσεις, από τις οποίες η μία απόφαση είναι λάθος.
- Μία φορά κάθε 500 χιλιόμετρα ένα από τα λάθη αυτά οδηγεί σε μια σύγκρουση.
Με άλλα λόγια, όταν οι άνθρωποι οδηγούν, τα λάθη είναι ενδημικά και τα ατυχήματα αναπόφευκτα, και αυτή είναι η πρώτη και απλούστερη εξήγηση για τροχαία δυστυχήματα.
Μπορούσε όμως το ατύχημα να μην έχει τραυματισμούς και απώλειες! Εδώ είναι ένα στοίχημα που απευθύνεται σε όλους.
Αντίθετα από υπόλοιπα περιβάλλοντα, το οδικό περιβάλλον δεν είναι ένα κλειστό περιβάλλον, αλλά επηρεάζεται από ένα μεγάλο σύνολο παραγόντων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (οδηγός, κίνηση, οδόστρωμα, χειρισμοί, επιβάτες, φορτία, πεζοί, κλπ.).
Όμως, παρότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλες τις συνθήκες που επικρατούν στο οδικό περιβάλλον, μπορούμε να προωθήσουμε την ασφαλή συμπεριφορά και κυκλοφοριακή κουλτούρα.
Υπάρχει ένα μέρος της οδήγησης και της οδηγητικής συμπεριφοράς που είναι αυτόματο και στερεότυπο. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο μέρος που είναι απολύτως απρόβλεπτο, και το οποίο είναι το μέρος που απαιτεί την προσοχή.
Αυτό είναι αυτό που χρειάζεται κατάλληλη εκπαίδευση και συνεχή κατάρτιση.
Είναι εμφανές πλέον ότι μόνο ο ΚΟΚ και οι διατάξεις του δεν επαρκούν, για να διδάξουν ότι το φλας είναι “παράκληση” και όχι “εντολή” και ότι ο “όγκος” ενός οχήματος δεν προσδίδει προτεραιότητα αλλά ευθύνες!
Είναι εμφανές ότι σήμερα η απόκτηση του διπλώματος, σε καμία περίπτωση δεν πιστοποιεί την ικανότητα του οδηγού να συνυπάρξει με όλες τις γενιές οχημάτων, αλλά και να αντιδράσει σε συνεχώς αυξανόμενες επικίνδυνες καταστάσεις. Ούτε πιστοποιεί την ικανότητα του οδηγού να δρα προληπτικά σε σχέση με τους κινδύνους που διαμορφώνονται κάθε στιγμή στο οδικό περιβάλλον και μπορεί να τον απειλήσουν.
Είναι εμφανές ότι πια κανένα πρόστιμο δεν μπορεί να κάνει τον οδηγό ικανότερο στο να αντιλαμβάνεται πλήρως του κινδύνους που ενδεχομένως δημιουργεί η συμπεριφορά του, τόσο για τον ίδιο και τους επιβάτες του, όσο και για τους υπόλοιπους χρήστες.
Τέλος, είναι εμφανές ότι κανένας αυτοκινητόδρομος, κανένα τούνελ και καμία ζεύξη, δεν πρόκειται να αλλάξουν την νοοτροπία ότι, οι πινακίδες του ανώτατου ορίου ταχύτητας τοποθετούνται από “άσχετους” και ότι υποδεικνύουν το μισό από την ταχύτητα που θα έπρεπε να κινείται το όχημα. Πλέον, απαιτείται υψηλότερης ποιότητας αρχική κατάρτιση των οδηγών, η οποία να επικεντρώνει στην καλλιέργεια όλων των ιδιαίτερων δεξιοτήτων που απαιτούνται στο σύγχρονο οδικό περιβάλλον, με έμφαση στην Ασφάλεια και την ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων.
Σήμερα όλοι πλέον συμφωνούν ότι, οι οδηγητικές δεξιότητες δεν έχουν να κάνουν μόνο με την οδήγηση. Η εξάσκηση δημιουργεί πολλαπλές συνάψεις και με την κοινωνική αλληλεπίδραση αλλά και με την δημιουργία κάδρων επικοινωνίας
Η πολυδιεργασία, η δυναμική ισορροπία, η αλληλεγγύη, η περιβαντολογική συνείδηση είναι στοιχεία που αναπτύσσονται με την οδήγηση!
Είναι προφανές λοιπόν ότι περισσότερο από όλα απαιτείται η δια βίου κατάρτιση των ενεργεία οδηγών:
- τόσο για να διατηρούν τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, που αμβλύνονται ή απαξιώνονται με την πάροδο του χρόνου, σε ένα ελάχιστο επιθυμητό επίπεδο,
- όσο και για να εμπλουτίζουν συνεχώς τις γνώσεις τους και να βελτιώνουν διαρκώς τις δεξιότητές τους σε σχέση με την Ασφάλεια στο οδικό περιβάλλον, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις.
Αφού η ελεύθερη και ασφαλής διακίνηση ατόμων και αγαθών είναι από τους βασικότερους όρους για την Ευρωπαϊκή ένωση, η αποτελεσματική αρχική εκπαίδευση και η συνεχής κατάρτιση των οδηγών αποτελεί:
- αναγκαιότητα για την μείωση των τροχαίων συμβάντων, και
- εγγενές μέρος της προσαρμογής ενός νέου ή ενήλικα στην Κοινωνία της Κυκλοφορίας (ΚτΚ).
Και η διαδικασία αυτή πρέπει εφαρμοστεί άμεσα και να υποστηριχθεί απ’ όλο το φάσμα των εμπλεκομένων, γιατί σε προσωπικό επίπεδο για τον καθένα μας, ακόμα και ένα ατύχημα, ένας τραυματισμός ή ένας νεκρός, είναι τεράστιο κόστος!
Το στοίχημα για την σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία και τους Εκπαιδευτές Οδήγησης & Κυκλοφοριακής Αγωγής, το οποίο νομίζουμε ότι θα κερδίσουμε, είναι:
- Οι διαδικασίες και οι εκπαιδευτικές οντότητες για την αρμονική συνύπαρξη στο απαιτητικό οδηγητικό περιβάλλον: Πεζών, Μαμάδων, Ποδηλατών, Οχημάτων, ΑμΕΑ.
- Το εκπαιδευτικό πλαίσιο που θα δημιουργήσουμε για την Ημι-Αυτόνομη ή την Αυτόνομη οδήγηση και την συνύπαρξη όλων των γενιών οχημάτων με τους ευάλωτους χρήστες.
- Τις δεξιότητες που θα πρέπει να ενσωματώνουν οι εκπαιδευτές των χρηστών των δρόμων στην προοπτική του διπλώματος κινητικότητας
- Τις μεθοδολογίες και την διαδικασία με τις οποίες πρέπει να προετοιμάσουμε την νέα γενιά οδηγών και μετακινούμενων ανθρώπων για το αύριο.
- Την ενσωμάτωση της επιστημονικοτεχνικής συσσώρευσης στην διδασκαλία και την οπτική για την αυριανή Κοινωνία της Κυκλοφορίας.
- Την ολιστική μας παρέμβασή στα ΣΒΑΚ με εκπαιδευτικά υλικά, εργαλεία και μεθόδους.
Κύριος άξονας και κοινός παρονομαστής των δράσεών μας:
Η κοινωνία της κυκλοφορίας ξεκινάει από την γυναίκα, την έγκυο γυναίκα, και ακολουθεί την πορεία της ζωής, ελπίζοντας στις πόλεις των ανθρώπων!
Άρης Ζωγράφος
Διευθυντής Σπουδών στις Πρότυπες Σχολές Ζωγράφος
Πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής
